Biomimicry & melkveehouderij
Een verkenning naar de meerwaarde van het biomimicy gedachtegoed voor de Nederlandse melkveehouderij.
Ideeën voor een melkveehouderijsector die al het leven bevordert
Met Biomimicry-bril sector evalueren en ontwikkelen
Saskia van den Muijsenberg (BiomimicryNL) en Carel de Vries (Courage) hebben een essay geschreven. In het essay hebben ze zich laten leiden door biomimicry: innovatie geïnspireerd door de natuur. Ze willen met het essay een bijdrage leveren aan het denken en debatteren over de ontwikkeling van voedselsystemen in het algemeen en de melkveehouderij in het bijzonder. “We hebben de sector geëvalueerd aan de hand van de aan biomimicry ontleende ‘Life’s Principles(LPs)*’ en daarna zijn we ideeën gaan genereren. Met als doel: hoe komen we tot duurzame innovatie van de sector als we kijken vanuit de natuurlijke principes”, aldus Saskia.
Het is nu noodzakelijk
Carel de Vries vertelt over de aanleiding van het essay: “We zijn zeer succesvol met het voeden van de groeiende wereldbevolking, maar tegelijkertijd hebben we te maken met ernstig systeemfalen. Denk aan ecologische uitputting (biodiversiteit, klimaat en bodemvruchtbaarheid). Maar ook gezondheid van mens en dier, afname variatie, concentratie van ketenmacht en verspilling spelen een grote rol. Voedselsystemen ontwikkelen zich tot industriële systemen, die steeds verder verwijderd zijn van hun natuurlijke oorsprong.”
Saskia gaat verder: “De LPs zijn de succesfactoren van de evolutie. We waren benieuwd of deze lessen bruikbaar zijn voor een voedselsysteem als de melkveehouderij. Hoe kunnen ze ons helpen een systeem te evalueren en te ontwikkelen zodat ze condities creëert die het leven bevorderen? En dan niet alleen het leven van de consument, maar al het leven.”
Nieuwe inzichten
“Na onze bescheiden inspanning kunnen we concluderen dat werken vanuit een biomimicry-bril veel nieuwe inzichten brengt. Bovendien laat het ons zien dat de manier waarop we ons voedselsysteem nu hebben georganiseerd niet in lijn is met de LPs. Op korte termijn zorgt het voor eenzijdige winst, maar op langere termijn ondermijnt het haar eigen functioneren. En ideeën hebben we voldoende. Daarbij variëren we van best bekend tot echt baanbrekend. In het essay noemen we de robot als bedrijfsopvolger, vertical farming en aquafarming. Maar ook de toepassing van automatische gedragsanalyse met behulp van sensoren en beeldregistratie, real time melk analyse, nano sensoren onder huid. Door naar de natuur te kijken ontstonden ook veel vragen. We zien bijvoorbeeld in de natuur dat het bestaan van niches, competitie reduceert en dat diversiteit een systeem veerkrachtig maakt; in de melkveesector maken we van alle lokale variaties één homogene melk. Is dat slim? Natuurlijke ecosystemen leveren ‘diensten’ (voorzieningen: zoals het leveren van schoon drinkwater, regulerende zoals natuurlijke plaagbestrijding, culturele ecosysteemdiensten en ondersteunende als bodemvorming en nutriëntenkringloop). Wat als boeren naast het leveren van voedsel (= voorzienend) ook die andere ecosysteemdiensten in hun businessmodel zouden opnemen, en daar dan ook voor beloond worden?
Meerwaarde door slimme beplanting
“Een ander principe – ga efficiënt om met grondstoffen en energie – komt tot leven in het concept agroforestry (bosweide). Een combinatie van veehouderij en boomkwekerij, die tot meerwaarde voor beide partijen kan leiden. Of oevervegetatie waar door slimme beplanting meerwaarde op het vlak van ecologie en economie geboekt kan worden.”
Duurzaam voedselsysteem
“De ideeën hebben we opgeschreven en gaan we delen. Het doel dat wij met dit essay hebben, is een bijdrage te leveren aan het denken en debatteren over de ontwikkeling van melkveehouderij. Samen met kennispartners, ondernemers en overheid willen we die lessen vertalen in concrete activiteiten en projecten. Want het is voor ons helder: wanneer we elk toekomstig ontwerp – van proces, organisatie, systeem en beleid – toetsen aan de hand van de LPs krijgen we een inherent duurzaam en zelfs regeneratief voedselsysteem”, aldus een enthousiaste Saskia.”
*Life’s Principles:
- Wees goed afgestemd op je lokale omgeving
- Pas je aan veranderende omstandigheden aan
- Evolueer om te overleven
- Ga efficiënt om met grondstoffen en energie
- Gebruik levensvriendelijke chemie
- Integreer ontwikkeling met groei
Een ontdekkingsreis met de natuur als gids
Samen met Saskia van den Muijsenberg van biomimicryNL start Courage een verkenning naar de meerwaarde van het biomimicry gedachtegoed voor de Nederlandse melkveehouderij. Biomimicry hanteert de ‘natuur als model, maatstaf en mentor’. Biomimicry gaat over wat je van de natuur kunt leren. Carel de Vries: “Een valkuil voor de landbouw is dat ze steeds meer op industrie gaat lijken. Dat geeft problemen en roept weerstand op. In haar aard staat landbouw veel dichter bij natuur. Daarom willen we met behulp van de nieuwe wetenschap van biomimicry leren van die natuur. Hoe lost de natuur problemen op? Hoe organiseert de natuur haar veerkracht, vernieuwing en continuïteit? Gaat ons dit nieuwe inzichten, een nieuw model opleveren voor het ontwikkelen en beoordelen van melkveehouderij? Daar zijn we heel nieuwsgierig naar.”
Leven imiteren
Saskia van den Muijsenberg is de specialist op het gebied van biomimicry in Nederland. “Biomimicry is een samentrekking van ‘bios – leven’ en ‘mimesis - imiteren’. We kijken hoe ecosystemen duurzaam blijven bestaan. Hoe ontwikkelen zij zich en hoe passen ze zich aan? De succesfactoren uit de evolutie, de ‘Life’s Principles’, leggen we op de keten en kijken waar we stappen kunnen zetten. We zoeken naar ontwikkelingen en aanpassingen waarmee de melkveehouderij kan verduurzamen. De uitkomsten van de verkenning worden verwerkt in strategieën voor de melkveehouder en de sector. Ons doel: ‘dairy farming creates conditions conducive to life’. Ofwel: de melkveehouderij creëert condities die het leven bevorderen.”
Focus
“We hebben zes maanden voor de verkenning uitgetrokken. In die maanden kijken we op welke plekken in de keten we duurzamer kunnen handelen. Waar zijn oplossingen en interventies gewenst en meest kansrijk? Van energieverbruik tot dierenwelzijn en technologie. Onze blik is in het begin heel breed. Maar omdat we binnen een half jaar met concrete oplossingen willen komen, focussen we samen met het team op een aantal verbeterslagen”, aldus Saskia. “Carel en ik zijn de projectleiders van dit project. Maar we werken niet als duo, we stellen een team met specialisten samen. Zo willen we snel tot nieuwe, op natuurlijke principes gebaseerde oplossingen komen.”
Ontdekkingsreis
“Het mooie van het project is de vrijheid om te innoveren. We beginnen nu met ‘scoping’ ofwel het inkaderen van de onderzoeksopdracht. Vervolgens gaan we deze onderwerpen bekijken door de ‘bril’ van de ‘Life’s Principles’. Onderzoeken hoe we meervoudige waarde kunnen creëren. Ook praten we met ondernemers die al een duurzame omslag hebben gemaakt. Wat kunnen we van hen leren? Het is echt een ontdekkingsreis en ik heb er heel veel zin in”, besluit Saskia.
Carel de Vries benadrukt dat hij het heel interessant vindt om eens door een heel ‘andere bril’ naar de melkveesector en haar vraagstukken te kijken. “Ik ben overtuigd dat dit ons vernieuwende inzichten brengt.”
Gezocht: innovatieve melkveehouders die willen profiteren van 3,8 miljard jaar ervaring!
Een bijzonder programma gaat van start. En jij kunt daar deel van uitmaken. Doe jij mee?
Wat is biomimicry?
Het droombeeld als leidraad
Wat vragen we van je?
Doe je mee?
- Waarom wil je meedoen?
- Welk vraagstuk/uitdaging in je bedrijf zou je willen inbrengen en waarom?
- Hoe denk je dat dit programma je onderneming en jouzelf verder kan helpen?
Meer weten?
Bekijk deze video (20 min) voor een introductie van biomimicry: klik hier
Of bezoek de website: www.biomimicrynl.org
Drie melkveehouders, die vanuit een volledig nieuw perspectief gaan werken aan hun ambitie. Klimaatpositief, nul mastitis en een nieuw onderkomen voor de koeien. Hoe pakt de natuur dat aan? Daar komt het project ‘Biomimicry’ van Courage op neer. Het project biedt ondernemers de mogelijkheid om met hun uitdagingen aan te slag te gaan door een heel andere bril op de neus te zetten; die van biomimicry ofwel ‘hoe doet de natuur het’? Want na 3,8 miljard jaar evolutie heeft de natuur op elke vraag een antwoord.
In september was de start van ‘Biomimicry’, een traject dat ongeveer zes maanden zal duren. Eén van de ondernemers die zich in dit ontwerptraject heeft gestort is melkveehouder Hugo Spruit. Hij heeft zestig koeien in Zegveld, en vertelt dat hij al veel heeft opgestoken van de eerste twee bijeenkomsten. “Ik werk al lang met de natuur en toch ben ik verrast door wat ik nu leer over de balans in de natuur en het aanpassingsvermogen van planten en dieren. Heel inspirerend. Dit zou me echt moeten kunnen helpen bij het bedenken van innovatieve oplossingen voor mijn ambitie.”
Van links naar rechts: Anton de Wit, Hugo Spruit en Rob Denissen
Idealist
Hugo Spruits ambitie, hij noemt zichzelf “een beetje een idealist”, is om klimaatpositief te boeren. In plaats van zijn huidige uitstoot van 1,2 kilo CO2 per liter melk, wil hij uiteindelijk meer CO2 vastleggen dan uitstoten. Hij werkt hier al aan door te kiezen voor groene stroom, zonnepanelen en LED verlichting in de stallen. Maar ook door klaver te zaaien en zijn krachtvoer- en kunstmestgebruik te minderen. ‘Laag hangend fruit’ noemt hij dat. Hij hoopt straks op de één of andere manier methaan te kunnen opvangen. “Want dat zou écht veel uitmaken voor mijn carbon footprint.”
Uiergezondheid
Anton de Wit houdt negentig koeien in Reeuwijk en heeft een andere uitdaging: diergezondheid, specifiek uiergezondheid. Het liefst heeft hij straks helemaal geen uierontstekingen meer. Daar werkt hij al aan, bijvoorbeeld via voeding. Maar daarbij is hij afhankelijk van het weer en mestregelgeving. Anton denkt dat die regelgeving wel eens in een heel ander daglicht zou kunnen komen te staan vanuit het biomimicry-perspectief. “Bij regelgeving wordt vaak vanuit één aspect geredeneerd, terwijl ze bij biomimicry veel meer uitgaan van het grotere geheel.”
Nieuwe stal
Rob Denissen is de derde ondernemer. In Heukelom heeft hij vijftig-zestig koeien met bijbehorend jongvee. Rob is van plan om op zijn bedrijf een nieuwe stal te bouwen. Eentje die goed is voor zowel koeien als mensen. Het wordt een vrijloopstal met houtsnippers, zodat zijn koeien er hun natuurlijk gedrag kunnen vertonen.
Biologische vragen
De begeleiders van de drie boeren zijn biomimicry-deskundigen Leen Gorissen en Saskia van den Muijsenberg. Leen Gorissen: “We vertalen de ambities van de ondernemers naar de biologische vragen erachter. Antons vraag heeft bijvoorbeeld geleid tot de vraag hoe de natuur bij grote grazers gezondheid ontwikkelt en reguleert. En Hugo’s klimaatpositieve of regeneratieve ambitie staat gelijk aan de vraag wat regeneratie in de natuur eigenlijk is, en hoe de natuur dit regelt in ecosystemen met kuddes grote grazers. Daarvoor duiken we de wetenschappelijke literatuur in. De meest relevante inzichten delen we vervolgens met de ondernemers. En van daaruit gaan we verder, op zoek naar praktische oplossingen die de ondernemers kunnen toepassen.”
Volg de ondernemers!
Volg de drie ondernemers vanaf nu op de Facebook- en Twitterpagina van Courage! Ze zullen hier de komende maanden regelmatig vertellen wat ze in dit bijzonder project meemaken en ontdekken.
Het ontwerpproces van Biomimicry
De Biomimicry Design Lens; op basis van 3,8 miljard jaar ervaring: in vier stappen oplossingen bedenken voor vraagstukken:
- SCOPING: Welk vraagstuk wil ik oplossen en op basis van welke randvoorwaarden?
- ONTDEKKEN: Hoe doet de natuur dit? Wat zijn natuurlijke modellen waar we van kunnen leren?
- CREËEREN: Hoe kunnen we, geïnspireerd door de natuur, nieuwe oplossingen bedenken? Ontwerpen van de praktische oplossing en uitvoering.
- EVALUEREN: Hoe kan ik de resultaten meten en evalueren vanuit een meer systemisch perspectief (Life’s Principles)?
Biomimicry & melkveehouderij
